De WAB doet ook precies waar deze voor bedoeld is

De Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) is zijn doel voorbijgeschoten, is de conclusie van een rapport dat ABN-AMRO begin september publiceerde. Steven Gudde, directeur Arbeidsmarkt bij Olympia, is het daar niet (helemaal) mee eens: “De WAB doet tegelijkertijd precies waar het voor is bedoeld: werkgevers kritisch laten kijken naar hun flexcontracten.”

De conclusie van het onderzoek ‘Wet Arbeidsmarkt in Balans leidt tot omslag flexwerkers’ van ABN AMRO is klip en klaar. De WAB van 1 januari 2020 maakt op onderdelen vaste arbeidsrelaties aantrekkelijker en sommige flexibele arbeidsrelaties minder aantrekkelijk voor werkgevers. Werkgevers hebben meer dan 77.000 tijdelijke contracten opgezegd, maar deze zijn niet aantoonbaar vervangen door vaste contracten, zo stellen de onderzoekers.

De WAB dwingt tot bewuste keuze

Het onderzoek biedt een heldere uitkomst die het functioneren van de WAB ter discussie stelt. Dat is goed. Maar tegelijkertijd bieden de resultaten ook een ander inzicht. Namelijk dat de WAB precies doet waar deze voor is bedoeld. Bij invoering van de WAB stelden we al dat deze wet bedrijven juist dwingt om bewust te kiezen voor de inzet van flexwerkers en uitzendkrachten. Inzet van flex komt bij voorkeur voort uit een overweging in relatie tot de eigen bedrijfsvoering, namelijk: omdat flex waarde toevoegt en past binnen de strategische agenda van een organisatie.

Vrijwel geen mutaties bij bewuste keuze

We zien dat terug in de resultaten. Want wat de uitkomsten van het rapport van ABN Amro óók aantonen is dat die organisaties en beroepsgroepen voor wie flex een bewuste keuze is om over tijdelijke capaciteit of kennis te beschikken, vrijwel geen wezenlijke mutaties laten zien. Als flex een onderdeel is van een gekozen operationele strategie of als er geen basis is om specialisten in vaste dienst te nemen, blijven organisaties deze als flexibele arbeid inzetten. Ook als de kosten stijgen.

Kosten versus toegevoegde waarde

Het lijkt er dan ook op dat het vooral de flexwerkers zijn die grotendeels worden ingezet op kleinere deeltijdbanen en waarbij ook kosten en gemak redenen zijn voor flex, hun baan verliezen. Deze bedrijven schalen af om kostentechnische redenen. Kostenreductie kan uiteraard onderdeel zijn van de bedrijfsvoering, maar flex kan ook om nog veel meer andere strategische redenen worden ingezet. Die zie je lang niet altijd terug. De mogelijke extra kosten van flex door de WAB wegen kennelijk niet op tegen de toegevoegde waarde ervan.

Waarde flex benutten

De WAB laat hiermee zien dat de waarde van flex nog niet optimaal wordt benut in zowel de uitzendsector als bij veel werkgevers. Dit is ook precies waar de SER in haar advies aan het nieuwe kabinet op doelt. De SER doet hierin een beroep op de uitzendsector en andere partijen om goed werkgeverschap te tonen door flexarbeid op waarde in te zetten en flexwerkers meer duurzame zekerheid te bieden. Daar kan je het niet mee oneens zijn. Er ligt een opdracht voor uitzendondernemers om de waarde van flexibele arbeid voor opdrachtgevers en flexkrachten niet alleen zichtbaar te maken, maar om ernaar te handelen. Niet in de rol van intermediair maar in de rol van werkgever en dienstverlener. Er moet dus nog meer worden ingezet op het gesprek over de waarde van flexibele arbeid, waarbij we verder gaan dan de financiële waarde alleen. De WAB heeft dit gesprek juist een versnelling gegeven.

Flex als bewust alternatief

Het rapport van ABN AMRO is dus dubbel van waarde. Het maakt namelijk óók duidelijk dat flex te vaak gaat over de kosten in plaats van de waarde ervan en als bewust onderdeel van de bedrijfsvoering. De quick-fix tegenover de strategische beslissing. Acute vervanging bij ziekte en plotselinge pieken daargelaten. Dat leidt tot een onwenselijke dynamiek op de arbeidsmarkt. Wanneer flex daadwerkelijk strategisch wordt ingezet, wordt flex een bewust alternatief naast de vaste baan. Een serieus alternatief om organisaties te voorzien van tijdelijke extra capaciteit en/of kennis. Kostenoverwegingen mogen daar natuurlijk best een rol bij spelen, mits dit gecombineerd wordt met een volwaardig alternatief voor de betrokken medewerkers. Daarmee is flex een volwaardige arbeidsvorm, naast de vaste aanstelling en ondernemerschap en de inzet het gevolg van een zorgvuldige afweging van alle alternatieven. Precies waar de WAB op inzet.

Deze opinie is ook gepubliceerd op Flexmarkt.nl.